Eerlijke/duurzame handel

Eerlijke handel of fair trade gaat over betere prijzen, goede arbeidsomstandigheden, lokale duurzaamheid en eerlijke handelsvoorwaarden voor producenten en arbeiders in ontwikkelingslanden. Door aan klanten te vragen om duurzame prijzen te betalen (die nooit lager mogen zijn dan de marktprijs) stelt eerlijke handel producenten in staat hun positie te verbeteren en meer controle over hun leven te krijgen.

Het doel van eerlijke handel is een grotere rechtvaardigheid in de internationale handel tot stand brengen. Het wil nieuwe en eerlijke spelregels voor internationale handel afdwingen en doet dit o.a. via een eerlijke handelsprijs voor een product. Dit is een prijs die in verhouding staat tot de productiekosten en niet een prijs die bepaald wordt door de machtsverhoudingen op de internationale markt.

De 10 beginselen van de eerlijke handel zijn:

Kansen creëren voor economisch achtergestelde producenten

Transparantie en verantwoordelijkheid bevorderen

Eerlijke handelspraktijken garanderen

Betaling van een eerlijke prijs garanderen

Kinderarbeid en dwangarbeid uitbannen

Zich verbinden tot non-discriminatie, zorgen voor gendergelijkheid en economische empowerment van vrouwen, en vrijheid van vereniging

Goede arbeidsomstandigheden verzekeren

Capaciteitsopbouw, opleidingskansen voor de producenten en de arbeiders creëren

Eerlijke handel promoten door informatie te verspreiden

Zorg dragen voor het milieu

Naast het betalen van een eerlijke prijs zijn dus ook criteria voor ecologische landbouwmethodes, mogelijkheden tot investeren en sociale arbeidsvoorwaarden van belang. In die zin wordt de problematiek ook breder geduid als duurzame handel.

De keuze voor eerlijke of duurzame handel bij overheidsopdrachten wordt meer en meer onderdeel van het reguliere aankoopbeleid. De meest overheden kiezen reeds voor eerlijke/duurzame koffie en thee. Maar ook in contracten van catering of werkkledij wordt vaak verwezen naar de principes van eerlijke/duurzame handel. Vaak is deze keuze ingebed in het bredere beleid van de organisatie op vlak van mondialisering of internationale samenwerking. Voor lokale besturen past het ook in het kader van de fairtrade gemeente.

De wetgeving op de overheidsopdrachten

Aanpassingen binnen deze wetgeving werden mogelijk gemaakt als gevolg van rechtszaken rond eerlijke handel (bijvoorbeeld arrest C-368/10) als gevolg van vroegere onduidelijkheden. De huidige wet verwijst als volgt naar de problematiek:

“ Art. 54. § 1. Wanneer de aanbestedende overheid het voornemen heeft werken, leveringen of diensten met specifieke milieu-, sociale of andere kenmerken aan te kopen kan zij, in de technische specificaties, de gunningscriteria of de contractvoorwaarden betreffende de uitvoering van de opdracht, een specifiek keurmerk eisen als bewijs dat de werken, diensten of leveringen overeenstemmen met de vereiste voorschriften, …”

Er zijn wel strikte vereisten opgenomen in de wetgeving die beschrijven welke keurmerken worden toegestaan en welke niet.

Keurmerken voor eerlijke/duurzame handel zoals o.a.  Fairtrade International, Rainforest Alliance, UTZ certified of Fairtrade-Max Havelaar voldoen aan de vereisten voor keurmerken zoals beschreven in art. 54.

Hoewel het louter vermelden van deze keurmerken volstaat om een bepaald product aan te kopen volgens de principes van eerlijke handel, is het aangewezen om de criteria achter deze keurmerken nog expliciet op te nemen in (een bijlage van) het bestek, evenals de keurmerken te benoemen als mogelijk bewijsmateriaal die voldoen aan deze criteria. In dit geval kunnen de hoger vernoemde keurmerken gelden als bewijsmateriaal dat aan de criteria voor eerlijke/duurzame handel is voldaan.

Welke productgroepen komen in aanmerking?

Oorspronkelijk had eerlijke/duurzame handel betrekking op landbouwproducten zoals bananen, koffie, thee en vruchtensap, chocolade. Inmiddels kunnen ook bloemen en katoen onderworpen worden aan deze vorm van handel.  Voor aankopers belangrijke productgroepen zijn dan catering, voeding, drank, evenementen, geschenken, textiel enz.  Nieuwe evoluties zijn te verwachten in de sectoren ICT en bouwmaterialen.

Meer informatie over keurmerken voor eerlijke handel kan je vinden bij actualisatie keurmerken (2019)